Усебеларускі народны сход Час выбраў нас!

Гісторыя і асноўныя этапы развіцця
Усебеларускага народнага сходу

Усебеларускі народны сход як унікальны феномен палітычнай сістэмы суверэннай Беларусі ўяўляе сабой сучаснае прачытанне і развіццё ідэй народнага самакіравання, якія ідуць сваімі каранямі ў мінулае нашай зямлі. Гэтыя ідэі былі ў аснове механізмаў народаўладдзя, што існавалі як у далёкай старажытнасці, так і ў навейшай гісторыі.

Да канстытуцыйнай рэформы 2022 года Усебеларускі народны сход функцыянаваў у якасці агульнанацыянальнага форуму, з’яўляючыся адной з форм рэалізацыі грамадзянамі іх канстытуцыйнага права ўдзельнічаць у абмеркаванні найважнейшых пытанняў дзяржаўнага і грамадскага жыцця.

У такім фармаце прайшлі шэсць першых у суверэннай гісторыі краіны Усебеларускіх народных сходаў: у 1996, 2001, 2006, 2010, 2016 і 2021 гадах.

За гэты час сход зарэкамендаваў сябе як інстытут сапраўднай дэмакратыі, асаблівая форма народаўладдзя, якая дазваляе грамадзянам больш шырока рэалізоўваць сваё права на ўдзел у кіраванні справамі дзяржавы і грамадства, вызначэнні ключавых напрамкаў развіцця краіны.

У агульнанародных форумах прымалі ўдзел дэлегаты з усёй краіны: прадстаўнікі ўсіх галін улады, сфер эканомікі і форм уласнасці, сацыяльных слаёў і груп грамадства. Сходы аб'ядноўвалі кіраўнікоў прадпрыемстваў і простых рабочых, працаўнікоў вёскі, інжынерна-тэхнічных работнікаў і прадстаўнікоў сацыяльна-культурнай сферы, дэпутатаў і ваеннаслужачых, прадпрымальнікаў і студэнтаў, пенсіянераў і прадстаўнікоў палітычных партый, грамадскіх аб'яднанняў.

Самыя ініцыятыўныя, аўтарытэтныя і неабыякавыя людзі з актыўнай грамадзянскай пазіцыяй вылучаліся і выбіраліся дэлегатамі сходаў у працоўных калектывах і на грамадскіх сходах.

На Усебеларускі народны сход традыцыйна запрашаліся кіраўнікі вышэйшых органаў дзяржаўнай улады, прадстаўнікі дыпламатычнага корпуса, беларускіх дыяспар, міжнародных і замежных арганізацый.

У такім фармаце Усебеларускі народны сход праводзіўся з перыядычнасцю раз у пяць гадоў. У той жа час кожнаму форуму папярэднічала доўгая падрыхтоўка, а працэс абмеркавання яго вынікаў займаў многія месяцы. Гэта садзейнічала выяўленню грамадскай думкі, актывізавала адкрытае і ўсебаковае абмеркаванне дасягненняў і праблем краіны, вылучэнне ініцыятыў, якія датычыліся далейшай стратэгіі развіцця грамадства і дзяржавы.

Рашэнні сходаў мелі рэкамендацыйны характар.

Першы Усебеларускі народны сход

«Толькі народ мае права вырашаць свой лёс»

Першы ў гісторыі суверэннай Беларусі народны форум адбыўся 19 – 20 кастрычніка 1996 г. у няпросты для краіны час эканамічнага хаосу і палітычнага канфлікту.

4740 дэлегатаў – прадстаўнікі ўсіх рэгіёнаў, сацыяльных груп, палітычных сіл, сфер дзейнасці і ўзростаў, выбраныя на пасяджэннях працоўных калектываў і грамадскіх аб'яднанняў, – сабраліся ў Мінску для абмеркавання шляхоў выхаду з існуючага грамадска-палітычнага крызісу, вызначэння стратэгіі эканамічнага развіцця краіны.

Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, выкарыстоўваючы сваё канстытуцыйнае права, склікаў сход, каб забяспечыць найбольш поўны ўдзел шырокіх слаёў насельніцтва ў абмеркаванні прымаемых кіраўніцтвам краіны рашэнняў, што вызначаюць будучыню маладой беларускай дзяржавы. Кіраўнік дзяржавы выступіў на форуме з дакладам «Толькі народ мае права вырашаць свой лёс», у якім прадставіў грунтоўны аналіз сітуацыі, што складвалася ў краіне за першыя гады яе незалежнасці і свайго знаходжання на пасадзе Прэзідэнта, абазначыў далейшую стратэгію развіцця дзяржавы і грамадства з акцэнтам на сацыяльна арыентаваную рыначную эканоміку.

Дэлегаты абмеркавалі Асноўныя напрамкі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 1996 – 2000 гады (прыярытэтамі былі аб'яўлены экспарт тавараў і паслуг, жыллёвае будаўніцтва, развіццё аграпрамысловага комплексу), праект новай рэдакцыі Канстытуцыі і пытанні, вынесеныя Кіраўніком дзяржавы на рэспубліканскі рэферэндум.

Заручыўшыся падтрымкай шырокіх народных мас, Прэзідэнт Беларусі ініцыяваў прыняцце на агульнарэспубліканскім рэферэндуме новай рэдакцыі беларускай Канстытуцыі. Рэферэндум адбыўся ў лістападзе 1996 г. Яго вынікам стала адабрэнне пераважнай большасцю грамадзян краіны абноўленага Асноўнага Закона.

Такім чынам, першы агульнанацыянальны форум вызначыў вектар развіцця дзяржавы на дзесяцігоддзі наперад: сацыяльна арыентаваная рыначная эканоміка, канстытуцыйная рэформа, якая прадугледжвае моцнага Прэзідэнта – гаранта суверэнітэту і незалежнасці краіны.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на першым Усебеларускім народным сходзе

Другі Усебеларускі народны сход

«За моцную і працвітаючую Беларусь!»

Другі Усебеларускі народны сход прайшоў 18 – 19 мая 2001 г. пад лозунгам «За моцную і працвітаючую Беларусь!». Сход падвёў вынікі папярэдняй пяцігодкі і намеціў прыярытэты сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2001 – 2005 гады. Імі сталі – харчовая бяспека, экспарт, жыллё, інавацыі і інвестыцыі. З дакладам, аднайменным лозунгу форуму, выступіў Кіраўнік дзяржавы. У сваім выступленні ён абазначыў галоўны вынік мінулай пяцігодкі: Беларусь адбылася как незалежная і самастойная дзяржава. «Мы выбралі шлях эвалюцыйных пераўтварэнняў, і ён сябе апраўдаў», – падкрэсліў беларускі лідар.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на другiм Усебеларускім народным сходзе

Трэці Усебеларускі народны сход

«Дзяржава для народа»

Трэці Усебеларускі народны сход адбыўся 2 – 3 сакавіка 2006 г. Яго лозунг – «Дзяржава для народа». Удзельнікі прадстаўнічага форуму прааналізавалі вынікі рэалізацыі Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2001 – 2005 гады і разгледзелі праект аналагічнага праграмнага дакумента на бліжэйшыя пяць гадоў. Як адзначыў у сваім дакладзе Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, «мы змаглі зрабіць нашу краіну не толькі суверэннай, але і эканамічна незалежнай, што значна складаней… Усё, аб чым мы дамаўляліся на другім Усебеларускім народным сходзе, рэалізавана і ўвасоблена ў жыццё». Вектарамі новай пяцігодкі былі аб'яўлены ўсебаковае развіццё чалавека, рост рэальных даходаў насельніцтва, інавацыйнае развіццё эканомікі, энерга- і рэсурсазберажэнне, рост экспарту і павышэнне канкурэнтаздольнасці беларускай прадукцыі, развіццё аграпрамысловага комплексу і адраджэнне вёскі, будаўніцтва жылля і развіццё малых гарадоў.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на трэцiм Усебеларускім народным сходзе

Чацвёрты Усебеларускі народны сход

«Наш гістарычны выбар – незалежная, моцная і працвітаючая Беларусь!»

Чацвёрты Усебеларускі народны сход, праведзены 6 – 7 снежня 2010 г. пад лозунгам «Наш гістарычны выбар – незалежная, моцная і працвітаючая Беларусь!», традыцыйна аб’яднаў прадстаўнікоў усіх слаёў грамадства і дзяржаўных інстытутаў. Адзначыўшы пазітыўныя вынікі папярэдняй пяцігодкі, дэлегаты адобрылі Праграму сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2011 – 2015 гады. У якасці ключавых напрамкаў былі вызначаны захаванне нацыянальнай мадэлі сацыяльна арыентаванай рыначнай эканомікі, паляпшэнне інвестыцыйнага і бізнес-клімату, развіццё высокатэхналагічных вытворчасцей, рост экспарту. Сходам былі прыняты рэзалюцыя і зварот да суайчыннікаў.

У рэзалюцыі, у прыватнасці, адзначана высокае 61-е месца Беларусі ў спісе краін па ўзроўні развіцця чалавечага патэнцыялу і пастаўлена задача ўвайсці ў лік першых 50 краін у свеце па гэтым паказчыку.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на чацвёртым Усебеларускім народным сходзе

Пяты Усебеларускі народны сход

«Разам – за моцную і працвітаючую Беларусь!»

Пяты Усебеларускі народны сход прайшоў 22 – 23 чэрвеня 2016 г. пад лозунгам «Разам – за моцную і працвітаючую Беларусь!». Дэлегаты абмеркавалі асноўныя вынікі развіцця краіны за папярэднія пяць гадоў, асабліва адзначыўшы захаванне палітычнай стабільнасці, устойлівасці эканомікі і сацыяльнай абароны насельніцтва, а таксама выпрацавалі стратэгію наступнай пяцігодкі. Адобраныя сходам асноўныя палажэнні Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2016 – 2020 гады прадугледжвалі ў якасці ключавых напрамкаў павышэнне якасці жыцця насельніцтва за кошт росту канкурэнтаздольнасці эканомікі, прыцягнення інвестыцый і інавацый. Інвестыцыі, занятасць, экспарт, інфарматызацыя і моладзь былі аб'яўлены прыярытэтамі развіцця краіны. Сходам прыняты рэзалюцыя і зварот да суайчыннікаў. «Наша галоўнае дасягненне – мір, спакой і ўпэўненасць у заўтрашнім дні», – было адзначана ў звароце.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на пятым Усебеларускім народным сходзе

Шосты Усебеларускі народны сход

«Адзінства. Развіццё. Незалежнасць»

Шосты Усебеларускі народны сход адбыўся 11 – 12 лютага 2021 г. пад лозунгам «Адзінства. Развіццё. Незалежнасць». На парадку дня агульнанацыянальнага форуму – асноўныя палажэннні Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны на 2021 – 2025 гады і грамадска-палітычныя пытанні. Галоўнай мэтай будучай пяцігодкі стала забеспячэнне сацыяльнай стабільнасці і павышэнне дабрабыту грамадзян за кошт якаснага эканамічнага росту, інвестыцый у чалавечы капітал, стварэння камфортных умоў для жыцця, работы і самарэалізацыі чалавека. Ключавымі прыярытэтамі пяцігодкі аб'яўлены шчаслівая сям'я, моцныя рэгіёны, інтэлектуальная краіна, дзяржава-партнёр. Па выніках форуму была прынята рэзалюцыя шостага Усебеларускага народнага сходу.

Гэты форум знамянальны тым, што менавіта на ім па прапанове Кіраўніка дзяржавы быў дадзены старт канстытуцыйнай рэформе. Пасля сходу пачалася маштабная работа па падрыхтоўцы змяненняў і дапаўненняў у Асноўны Закон. Для іх распрацоўкі была створана Канстытуцыйная камісія, у якую ўвайшлі прадстаўнікі дзяржаўных органаў, юрыдычнай навукі, грамадскіх аб'яднанняў, розных галін эканомікі і сацыяльнай сферы.

Праект змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь прайшоў шырокае ўсенароднае абмеркаванне, а 27 лютага 2022 г. адбыўся чацвёрты ў гісторыі суверэннай Беларусі рэспубліканскі рэферэндум, на якім канстытуцыйныя папраўкі падтрымала больш за 80 працэнтаў грамадзян, якія  прынялі ўдзел у рэферэндуме. Змяненні Асноўнага Закона закранулі ў тым ліку пытанні ўладкавання дзяржаўнай улады. У прыватнасці, Усебеларускі народны сход набыў канстытуцыйны статус, стаўшы вышэйшым прадстаўнічым органам народаўладдзя. Яго рашэнні набылі абавязковы характар.

Даклад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі на шостым Усебеларускім народным сходзе

З гэтага моманту пачалася новая гісторыя Усебеларускага народнага сходу.